#MisYmwybyddiaethCanserYFron: Gwella Triniaeth Canser y Fron

Mis Ymwybyddiaeth Canser y Fron yw mis Hydref - cyfle i roi sylw i'r hyn sy'n parhau i fod yn un o'r mathau mwyaf cyffredin o ganser yng Nghymru. Mae Mis Ymwybyddiaeth Canser y Fron yn rhoi cyfle i hyrwyddo ymwybyddiaeth o ganser y fron a phwysigrwydd diagnosis cynnar, gan dynnu sylw hefyd at y camau enfawr ymlaen sydd wedi'u cymryd diolch i ymchwil

Yn ein blog blaenorol, buom yn trafod y dirwedd bresennol o ganser y fron yng Nghymru, gan dynnu sylw at y gwelliannau sylweddol yng nghyfraddau goroesi sydd wedi'u cyflawni yn ystod y degawdau diwethaf. Fodd bynnag, mae canser y fron yn dal i gyfrif am rhwng

500-600 o farwolaethau yng Nghymru bob blwyddyn, felly mae datblygu gwell opsiynau triniaeth yn parhau i fod yn hynod bwysig.

Deall Ymwrthedd Triniaeth

Mae gan oncolegwyr fynediad at amrywiaeth o driniaethau ar gyfer cleifion canser y fron, gan gynnwys chemotherapiau. Yn anffodus, dim ond mewn rhai cleifion y mae rhai triniaethau yn effeithiol ac mae'n anodd iawn i glinigwyr wybod pa gleifion sy'n mynd i elwa o ba gyffuriau. Dylai gallu deall pam mae cleifion yn ymateb yn wahanol ganiatáu i'r cyffuriau mwyaf effeithiol i bob unigolyn gael eu dewis ar unwaith a gallai arwain datblygiad cyffuriau newydd sy'n effeithiol yn y nifer uchaf posibl o bobl.

I'r perwyl hwnnw, mae Ymchwil Canser Cymru yn ariannu ymchwil ym Mhrifysgol Bangor, dan oruchwyliaeth Dr Chris Staples, sy'n ceisio archwilio'r ffyrdd y mae celloedd canser yn ymateb i driniaethau cyffredin.

Er mwyn i diwmor dyfu, rhaid i gelloedd canser ddyblygu eu DNA ac yna rhannu'n ddwy gell newydd - proses sy'n cael ei hailadrodd nifer fawr o weithiau. Mae llawer o therapïau canser yn gweithio trwy darfu ar gopïo'r DNA, ac hebddo ni all y celloedd canser rannu. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae dosbarth o gyffuriau o'r enw atalyddion PARP wedi cael eu datblygu - mae'r cyffuriau hyn yn gweithio drwy atal atgyweirio difrod DNA all ddigwydd yn ystod y broses gopïo. Fodd bynnag, mae atalyddion PARP wedi tueddu i fod yn effeithiol mewn rhai cleifion yn unig.

Mae gwaith blaenorol tîm Dr Staple wedi dangos bod presenoldeb neu absenoldeb protein o'r enw MRNIP yn penderfynu pa mor effeithiol yw atalyddion PARP mewn sawl math o ganser, gan gynnwys canser y fron. Yn ddiddorol, canfuwyd hefyd bod y canserau hynny lle roedd atalyddion PARP yn gweithio yn gwrthsefyll Gemcitabine, cyffur cemotherapi a ddefnyddir yn gyffredin.

Mae'r tîm bellach yn cynnal ymchwiliadau manwl i'r prosesau atgyweirio DNA mewn celloedd canser sy'n digwydd cyn ac yn ystod triniaethau gyda gwahanol gyffuriau. Mae'r prosesau hyn yn gymhleth iawn ac yn cynnwys nifer fawr o wahanol broteinau – bydd deall sut mae'r rhyngweithiadau'n arwain at wrthwynebiad i gyffuriau gwahanol yn rhoi cipolwg gwerthfawr ar pam mae rhai therapïau ond yn gweithio i rai cleifion.

Therapi Cyfunol ar gyfer TNBC

Canser y fron triphlyg-negyddol (TNBC) yw'r math mwyaf ymosodol o ganser y fron, sy'n arbennig o anodd ei drin ac sydd â phrognosis sylweddol waeth na ffurfiau eraill. Felly, mae datblygu triniaethau newydd ar gyfer TNBC yn gam allweddol o ran gwella goroesiad canser y fron.

Mae Ymchwil Canser Cymru yn ariannu prosiect ym Mhrifysgol Abertawe, dan arweiniad Dr Martin Gill, gyda'r nod o ddatblygu triniaeth i TNBC.

Mae radiotherapi yn opsiwn triniaeth sy'n cael ei ddefnyddio'n aml ar gyfer cleifion canser y fron - mae'n gweithio drwy achosi niwed i DNA celloedd canser. Fel y soniwyd uchod, gall rhai celloedd canser drwsio difrod DNA ac felly goroesi triniaeth radiotherapi – gallai atal yr atgyweiriad hwn fod yn ffordd wych o adfer effeithiolrwydd radiotherapi.

Mae tîm Dr Gill yn defnyddio technegau biocemeg modern i greu cyffur 'radiosensitiser' newydd. Bydd y cyffur hwn yn cyfuno atalydd PARP, tebyg i'r rhai a grybwyllwyd yn flaenorol, gyda math arall o gyffur o'r enw cyfadeilad polypridyl ruthenium (RPC). Bydd y

ddwy elfen yma'n gweithio'n synergyddol – yr atalydd PARP sy'n atal atgyweirio difrod DNA a'r RPC yn rhwystro'r gell ganser rhag copïo ei DNA.

Nod y prosiect hwn yw defnyddio'r cyffur 'radiosensitiser' newydd hwn ar y cyd â radiotherapi. Bydd y dull deublyg hwn yn gwella difrod DNA ac yn atal ei atgyweirio, gan achosi i'r celloedd canser farw. Drwy gyfuno'r ddau gyffur a'r radiotherapi yn un driniaeth effeithiol, y gobaith yw y bydd llawer mwy o gleifion yn ymateb ac wedi goroesi'n well.

Gyda'i gilydd, mae'r ddau brosiect hyn yn dangos pŵer ymchwil. Mae gwella ein dealltwriaeth o sut mae canserau'r fron yn gwrthsefyll therapïau presennol yn helpu i lunio datblygiad cyffuriau newydd, gan sicrhau y gall cymaint o gleifion â phosibl elwa. Mae'r daith hon o ddeall bioleg sylfaenol canser i driniaethau gwell i gleifion wrth wraidd ein gwaith yn Ymchwil Canser Cymru.

Os hoffech ddysgu mwy am yr holl brosiectau ymchwil cyffrous, cliciwch yma.